تولدت مبارک..

او آمد..

اما هیچ گاه نرفت

امروز سالروز تولد سهراب سپهری (۱۳۵۹-۱۳۰۷) شاعر زندگی و عارفانه ها است. سهراب سپهری شاعر و نقاش کاشانی بود که در ۱۵ مهر ۱۳۰۷ در کاشان متولد شد. او از مـهـم تـریـن شـاعـران مـعــــاصــــر ایــــران اســــت و شـعـرهـایـش بـه زبان های بسیاری از جمله انگلیسی، فــرانـســوی، اسـپــانـیــایــی و ایتالیایی ترجمه شده است. وی پس از ابتلا به بیماری ســـــرطـــــان خــــون در اول اردیبهشت سال ۱۳۵۹ در بیمارستان پارس تهران درگذشت و صحن امامزاده سلطان علی، روستای مشهد اردهال کاشان میزبان ابدی سهراب گردید. او تحصیلات دوره ابتدایی را در دبستان خیام کاشان (۱۳۱۹) و متوسطه را در دبیرستان پهلوی کاشان (خرداد۱۳۲۲) گذراند و پس از فارغ التحصیل شدن در دوره دوساله دانشسرای مقدماتی پسران به استخدام اداره فرهنگ کاشان درآمد. در شهریور ۱۳۲۷ در امتحانات ششم ادبی شرکت نمود و دیپلم دوره دبیرستان خود را دریافت کرد.

سپس به تهران آمد و در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران به تحصیل پرداخت و همزمان به استخدام شرکت نفت تهران درآمد که پس از هشت ماه استعفا داد. سپهری در سال ۱۳۳۰ نخستین مجموعه شعر نیمایی خود را به نام "مرگ رنگ" منتشر کرد. در سال ۱۳۳۲ از دانشکده هنرهای زیبا فارغ التحصیل شد و به دریافت نشان درجه اول علمی نایل آمد. در همین سال در چند نمایشگاه نقاشی در تهران شرکت نمود و نیز دومین مجموعه اشعار خود را با عنوان "زندگی خواب ها" منتشر کرد. آنگاه به تأسیس کارگاه نقاشی همت گماشت. در آذرماه ۱۳۳۳ در اداره کل هنرهای زیبا (فرهنگ و هنر) در قسمت موزه ها شروع به کار کرد و در هنرستان های هنرهای زیبا نیز به تدریس پرداخت. در مهرماه ۱۳۳۴ ترجمه اشعار ژاپنی از وی در مجله "سخن" به چاپ رسید. در مرداد ۱۳۳۶ از راه زمینی به کشورهای اروپایی سفر کرد و به پاریس و لندن رفت. ضمنا در مدرسه هنرهای زیبای پاریس در رشته لیتوگرافی نام نویسی کرد. وی همچنین کارهای هنری خود را در نمایشگاه ها به معرض نمایش گذاشت.

حضور در نمایشگاه های نقاشی همچنان تا پایان عمر وی ادامه داشت. نخستین نمایشگاهی که سپهری در آن شرکت داشت اولین دوسالانه نقاشی تهران بود که در فروردین ۱۳۳۷ برگزار شد. وی در خرداد همان سال در دوسالانه <ونیز> شرکت کرد سپس در دو سالانه دوم تهران (فروردین ۱۳۳۹)، برنده جایزه اول هنرهای زیبا شد. در ادامه فعالیت های هنری خود نمایشگاهی انفرادی در تالار رضا عباسی تهران (اردیبهشت ۱۳۴۰) به راه انداخت. وی در طول عمر هنری خود در بیش از ۳۰ نمایشگاه گروهی و اختصاصی داخلی و خارجی شرکت کرد که آخرین آنها نمایشگاه انفرادی در گالری سیحون تهران بود که چند ماه قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷ برگزار شد. سپهری مدتی در اداره کل اطلاعات وزارت کشاورزی با سمت سرپرست سازمان سمعی و بصری در سال ۱۳۳۷ مشغول به کار شد.

از مهر ۱۳۴۰ نیز شروع به تدریس در هنرکده هنرهای تزئینی تهران نمود و در اسفند همین سال بود که از کلیه مشاغل دولتی به کلی کناره گیری کرد. سهراب در آغاز کار شاعری، تحت تأثیر شعرهای نیما بود و این تأثیر در "مرگ رنگ" به خوبی مشهود است. بعدها سبک او دستخوش تغییراتی می شود و شعرش با دیگر شاعران هم دوره خویش متمایز می گردد. از جمله مجموعه شعرهای دیگر سهراب سپهری می توان به این عنوان ها اشاره نمود : آوار آفتاب (۱۳۴۰) ؛ شرق اندوه (۱۳۴۰) ؛ حجم سبز (۱۳۴۶) ؛ هشت کتاب (۱۳۵۶) و همچنین برخی از اشعار وی در سال های ۱۳۴۴ و ۱۳۴۵ در فصلنامه آرش به چاپ رسید.

● سهراب در کنار حافظ و سعدی است

محمد شمس لنگرودی معتقد است: سهراب سپهری یکی از قله های شعر فارسی است که در کنار حافظ و سعدی می تواند قرار گیرد. این شاعر به ایسنا گفت: سپهری یکی از عجایب روزگار ما در حوزه شعر است ؛ عجایب از این نظر که در روزگاری که در ایران، روشنفکری با سیاسی و مارکسیست بودن مساوی بود و تـوجـه بـه مـفـاهـیـم هـسـتی شناختی به نوعی کفر روشنفکرانه محسوب می شد، سهراب سپهری با بی اعتنایی باورنکردنی، به عوالمی دست یافت که نه با آن روزگار جور درمی آمد و نه با سن و سالش. وی همچنین یادآور شد: سپهری در آن سال ها به نکاتی از هستی و اجتماعیات توجه کرد که جامعه ایرانی و روشنفکری باید شـکـســت هــای مـتـعـددی را پـشـت سـر مـی گـذاشـت تـا بـه آنـهـا برسد؛ چنانچه الا ن خیلی ها به آن ها رسیده اند.

شمس لنگرودی نگاه سهراب را به زندگی، نگاهی بی توجه به سیاست ندانست و گفت: او هضم اینها را در نگاه ژرف تری دارد؛ چنانکه می گفت: "من قطاری دیدم که سیاست می برد / و چه خالی می رفت" و یا در شعر دیگری می گوید: "جای مردان سیاست بنشانید درخت / تا هوا تازه شود." در شعری هم گفته است: "من به اندازه یک ابر دلم می گیرد / وقتی از پنجره می بینم حوری / دختر بالغ همسایه / پای کمیاب ترین نارون روی زمین / فقه می خواند" و یا مثلا این که شاعری در سال های دهه های ۳۰ و ۴۰ در شعری بگوید: "هر که در حافظه ی چوب بیند باغی / صورتش در وزش بیشه ی شور ابدی خواهد ماند." این گذشته از ارزش های زیبایی شناسی دقیق، واجد نگرش بسیار عمیقی است که چه قبول داشته باشیم و چه نداشته باشیم، دستیابی به آن آسان نیست. این امر تجربه و مطالعه فوق العاده ای لازم دارد تا انسانی شاعر یا غیر شاعر به درک آن برسد و به گمانم سهراب این تجربه و مطالعه را داشت.